مدل شبکه‌ای ریسک در بخش صادرات غیرنفتی ایران

هدف: صادرات غیرنفتی از موضوعاتی است که در چند دهه اخیر، مباحث زیادی را به خود اختصاص داده‌ است. در ایران، بخش عمده درآمد صادراتی، از فروش نفت تأمین می‌شود و اتکای دولت به منابع درآمدی دیگر در کمترین سطح قرار دارد، از این رو، صادرات غیرنفتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. خروجی این پژوهش، مدلی شبکه‌ای از ریسک‌هایی است که صادرکنندگان ایرانی در بخش صادرات غیرنفتی با آن مواجه هستند. این مدل یکپارچه از بررسی، تحلیل روابط و سطح‌بندی ریسک‌ها به‌دست آمده است و به تصمیم‌گیران حوزه صادرات کشور کمک می‌کند تا از ارتباطات بین ریسک‌های مؤثر بر بخش صادرات غیرنفتی، نگرشی کامل داشته باشند و در سیاست‌گذاری‌ها، اولویت‌ها را شناسایی کنند. روش: مرحله نخست پرسش‌نامه توزیع شد و مؤلفه‌های تأثیرگذار، با توجه به نظرهای خبرگان و فعالان اقتصادی منتخب و با استفاده از آزمون آماری t، مشخص شدند. پرسش‌نامه دوم، بر اساس مؤلفه‌ها تدوین و دوباره توزیع شد که با استفاده از مدل‌سازی ساختاری تفسیری آن را تحلیل کردیم. یافته‌ها: خروجی پژوهش، مدل شبکه‌ای شش‌ سطحی حاصل از مدل‌سازی ساختاری تفسیری است که کلیه ریسک‌ها سطح‌بندی و ارتباط بین‌ آنها مشخص شده است. سطح شش که سطح آخر و تأثیرگذارترین عوامل را نشان می‌دهد، جنگ، قوانین دولتی و نرخ ارز را شامل می‌شود. نتیجه‌گیری: بیشتر ریسک‌ها با ارتباطات و تأثیرات زیادی به ‌هم‌ گره خورده‌اند و در این میان، ریسک زائد یا کم‌‌همیتی مشاهده نمی‌شود. هر گونه کوتاهی در یک ریسک، باعث می‌شود نتیجه نهایی که همان افزایش صادرات غیرنفتی است، با نقصان مواجه شود.